De Rendierhoeve ontwaakt
Historie
De Rendierhoeve; een verblijfsoord met boeiende historie
‘De Rendierhoeve’, een wat vreemde benaming voor een kloostercomplex op een royaal stuk grond (ca. 3 ha) waarin van 1903 tot 1913 franse zusters Trappistinnen van de orde der Cisterciënzers hun toevlucht hadden. Gelegen aan de Eindhovenseweg, halverwege Tilburg en Moergestel. De naam staat prominent op de gevel van een poortgebouw met daarboven het plastiek van de kop van een rendier. Van de talrijke dagelijkse passanten zullen er niet veel weten wat er achter de grote groene toegangspoort verborgen zit. Niet verwonderlijk. De poort was tot voor kort meer dan 50 jaar lang hermetisch gesloten. Niemand mocht naar binnen.
Laten we eens in de historie van dit bijzondere voormalig klooster duiken.
Destijds, eind 19e, begin 20e eeuw, lag aan de doorgangsweg tussen Tilburg en Moergestel een herberg met de naam ‘Café Halfweg’. Die naam had deze halteplaats omdat ze halverwege die verbinding tussen genoemde gemeenten lag. Eveneens in die tijd lag achter ‘Café Halfweg’ een grote, houten wielerbaan met de naam ‘Tilburgse Wielerbaan’. De benaming duidt op de onmiddellijke nabijheid van de stad Tilburg, toen nog de wolstad genoemd om zijn talrijke textielbedrijven. Op deze houten wielerbaan werden belangrijke wielerwedstrijden gehouden. Onder andere de legendarische schaatser/ wielrenner Jaap Eden reed er succesvol rondjes. De wielerbaan is in gebruik geweest vanaf 1896 tot ergens in 1902. Het verval ervan ging echter snel; sluiting was onvermijdelijk.
Behoefte aan stilte
Het gehele terrein kwam in handen van de Paters/ Broeders Trappisten (Cistersiënzers; geestelijke contemplatieve orde; gesticht in 1098 in Citeaux/ Frankrijk door St. Bernardus) van de nabij gelegen Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven (bouwjaar 1881). De Trappisten verwierven het omdat zij er belang bij hadden dat er rust heerste in hun omgeving en ‘Café Halfweg’ was met zijn bezoekende drinkebroers een storend element. Trappisten koesteren de stilte want het zijn contemplatieve (beschouwende) monniken. Hun credo is: “Ora et labora” (bid en werk). Voornoemde communiteit van de Trappisten bestaat nu nog steeds met biddende en werkende monniken. Zij brouwen ondermeer het bekende ‘La Trappe’ bier met als reclameslogan ‘Proef de stilte’.
Nonnen vanuit Frankrijk naar Nederland
Begin 20e eeuw hadden religieuzen in Frankrijk het niet gemakkelijk. Er werd vanuit bepaalde, toonzettende kringen, druk op hen uitgeoefend. Zelfs zo erg dat de Franse Trappistinnen van de abdij in Ubexy In 1903 moesten vluchten. Zij verlieten schielijk hun klooster. Met tussenkomst van de Trappisten werd het groepje Franse nonnen tijdelijk gehuisvest in ‘Café Halfweg’. Het café werd dus getransformeerd tot refugiehuis (wijkplaats) met een kapel. Het ging er naar uitzien dat de nonnen niet meer konden terugkeren naar hun abdij in Ubexy en daarom liet de Trappistengemeenschap een noodklooster in Neo Gotische stijl bouwen achter het voormalig ‘Cafe Halfweg’. Daar zouden zij blijvend hun intrek nemen werd aangenomen.
Omdat Trappistinnen slotzusters zijn, moesten zij van de buitenwereld afgeschermd worden en daarom werd er een hoge muur om het ca. 3 hectaren grote terrein gebouwd met daaromheen ook nog een diepe gracht aangelegd. Het poortgebouw was de enige toegang. Contact van de zusters met de buitenwereld was vrijwel uitgesloten. Het gloednieuwe kloostercomplex kreeg de officiële naam Notre Dame du Perpétuel Secours (Onze Lieve Vrouw van Eeuwigdurende Bijstand).
De zusters Trappistinnen hebben er gewoond tot 1913. Toen konden ze toch weer terugkeren naar hun Abdij in Frankrijk omdat daar de houding jegens hen weer ten goede was gekeerd.
Andermaal een toevluchtsoord
In Eerste Wereldoorlog (1914-1918) werd het klooster toevluchtsoord voor Novicen Paters van de Heilige Harten uit het Belgische Tremelo en was er inkwartiering van militairen die paraat moesten blijven.
In andere handen
Later kocht de grote Tilburgse textielfabrikant Adolf van den Bergh, producent van de befaamde AaBe wollen dekens de kloostergebouwen en het bijbehorende perceel grond. Op die dekens prijkte het logo van de fabriek; een afbeelding van een rendierkop. Het is welhaast zeker dat daarom aan het complex de benaming ‘De Rendierhoeve’ werd toegekend. Daarmee is de in de aanhef van deze geschiedschrijving aangehaalde bevreemding over de huidige naam ‘De Rendierhoeve’ wel opgehelderd. De gebouwen werden in gebruik genomen als opslagruimte, schooltje en woning.
Voor de derde keer een toevluchtsoord
En weer deed het gebouw dienst als noodopvang voor meerdere mensen en dat bleef zo ook gedurende de hele periode van de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) Na de bevrijding van Nederland in Mei 1945 werd er een werkplaats voor legervoertuigen ingericht. Er heerste in die tijd woningnood in ons land als gevolg van de oorlog en achtereenvolgens vonden drie gezinnen onderdak op De Rendierhoeve.
Thuisbasis voor de padvinders
In 1952 stelde Adolf van den Bergh het gebouw en terrein ter beschikking aan de vereniging Nederlandse Padvinderij en vonden de verkenners hier een thuisbasis. Gedurende een lange periode, tot omstreeks 1970, werden vele internationale scouting evenementen georganiseerd op het terrein.
Eigendomswisselingen en recentere ontwikkelingen
Nadat de Trappisten het geheel van gebouwen en grond op enig moment na 1968 weer hadden teruggekocht kwam ‘De Rendierhoeve’ door wederom een overdracht in 1972 in handen van de familie van Balkom. Rinus van Balkom (1939-2016), een garagehouder in Moergestel had er namelijk vele jeugdherinneringen aan, hij woonde in zijn jonge jaren naast het kloostercomplex. Als kinderen klommen hij en zijn broers al over de kloostermuur om er wat appeltjes te pikken en ook sloten zij aan bij de gezellige kampvuur-avondjes van de scoutingjeugd. De Rendierhoeve was voor de familie van Balkom een fijne recreatieplek om te genieten en tot rust te komen.
Dochter Yvonne kwam na zijn overlijden in het bezit van ‘De Rendierhoeve’. Het is voor haar bekend terrein. Zij speelde er als kind samen met haar broer en had daar een geluksgevoel bij. Yvonne wil De Rendierhoeve graag weer openstellen voor het publiek en delen met bezoekers. Zij is thans, samen met projectontwikkelaar Hendrik Roozen en een team van ervaren erfgoedspecialisten, aan het werk om deze prachtige accommodatie weer te laten ontwaken. Omdat het een zeer waardevol Rijksmonument betreft met cultuur- en architectuurhistorische waarden is dit een klus die de nodige voorbereiding vergt en zorgvuldig moet worden uitgevoerd. Zo wordt er hard gewerkt aan een mooie toekomst voor ‘De Rendierhoeve’. Het voortbestaan ervan moet worden gewaarborgd en tot in lengte van jaren moeten mensen er kunnen genieten van recreatie in een historierijke setting. De geschiedenis zal vervolg vinden en het bijzondere verhaal kan zo worden verder verteld aan toekomstige generaties.
Herontwikkeling erfgoed
De toekomstplannen voor De Rendierhoeve
In 2006 is De Rendierhoeve aangewezen als Rijksmonument. Het voormalig slotklooster-complex met meerdere gebouwen op een volledig ommuurd terrein heeft cultuur- historische betekenis. Het gesloten poortgebouw en de hoge muur waakten over een prachtige buitenplaats, met veel groen en majestueuze oude bomen. Op deze plek heeft de tijd stilgestaan en het geheel ademt een bijzondere mystieke sfeer.
Notre Dame du Perpétuel Secours (Onze Lieve Vrouw van de Eeuwigdurende Bijstand) is de oorspronkelijke naam van het klooster, dat is gebouwd omstreeks 1903 in een sobere Neogotische stijl. Het al eerder gebouwde Café Halfweg is ook nog steeds herkenbaar door een afwijkende architectuur met een Neo Renaissance trapgeveltje. De kwaliteit van de bebouwing en het bijzondere verhaal maken ‘De Rendierhoeve’ tot een uniek en waardevol monument. Een grootschalige restauratie en herbestemming zullen ervoor moeten zorgen dat het voormalig kloostercomplex weer toekomstbestendig wordt en behouden kan blijven.
Het plan is opgevat om De Rendierhoeve een passende herbestemming te geven, het te delen met bezoekers en de plek nieuw leven in te blazen. Het is een erg omvangrijke klus, waarbij al sinds enkele jaren aan wordt gewerkt door een ervaren team van mensen met hart voor erfgoed en het behoud hiervan. Bij de herbestemming is rekening gehouden met een respectvol gebruik en oog voor de omgeving, het complex bevindt zich in Landschapspark Moerenburg binnen gemeente Tilburg.
Op deze betoverende plek zullen we een toffe, hippe ontmoetingsplaats gaan maken, waar mensen hun batterij weer kunnen opladen, en kunnen ontsnappen aan de alledaagse hectiek. Een ’thuis van huis’, waar men kan genieten en waar alle zintuigen op een prettige manier zullen worden geprikkeld. Een nieuw icoon in Vorstelijk Landschap van Allure.
In het poortgebouw zullen 3 logies appartementjes worden gecreëerd en in het hoofdgebouw kan men straks slapen in stijlvolle kloosterkamers, waarin nog een vleugje van de Franse monastieke achtergrond voelbaar zal zijn. De refter, de voormalige eetzaal van de zusters, zal weer dienst gaan doen als restaurant. Hier kunnen gasten en dagjesmensen lekker genieten van heerlijke gerechten, die met aandacht zullen worden bereid.
Café Halfweg krijgt weer fijne terrassen en de functie van daghoreca komt terug, een rustmomentje voor fietsers en wandelaars met een hapje en een drankje.
Op het ca. 3 hectare grote terrein zullen een aantal kleinschalige ‘eco lodges’ worden toegevoegd om in te overnachten als gast en er komt veel aandacht voor de aanwezige flora, fauna en de biodiversiteit, zodat de waarden ervan behouden zullen blijven. De grote historische appelboomgaard zoals die in vroegere tijden bestond, zal in weer in ere worden hersteld met hoogstam appelbomen en oude appelrassen van weleer. De kloostertuin zal nog eens extra worden versterkt met nieuwe aanplant van passende bomen en beplanting en een moestuin/kruidentuin. Veel materialen die al op het terrein aanwezig zijn, zullen zoveel mogelijk worden hergebruikt en ook aan verduurzaming is gedacht.
De rust en ingetogenheid van het complex zal worden gewaarborgd, en zo zal een prachtige plek ontstaan voor de natuurliefhebber, de wandelaar, de fietser, de levensgenieter en eenieder die wel een ‘oplaadmomentje’ kan gebruiken.
Stap voor stap komen we dichterbij het doel om De Rendierhoeve te laten ontwaken. De poort blijft nog wel even gesloten…, maar als we klaar zijn voor onthulling, zullen we u heel graag verwelkomen op deze unieke plek.
